“Gezond gefokt met Fit2Breed”
Dr. Hille Fieten, coördinator ExpertiseCentrum Genetica Diergeneeskunde
Het gebruik maken van
data, voor gezonde honden
Erfelijke ziekten zijn verantwoordelijk voor een belangrijk deel van de ziektelast van honden. Naar schatting lijdt minimaal de helft van de honden die bij de dierenarts komen aan een erfelijke ziekte. Erfelijke ziekten bij honden openbaren zich soms pas op latere leeftijd, vaak nadat er al met een dier is gefokt. Met een verantwoord fokbeleid zijn erfelijke ziekten bij honden veelal te voorkomen.
Fit2Breed is een fokanalysemethode die het mogelijk maakt om complexe genetische data van verschillende honden met elkaar te vergelijken en te combineren, om zo de meest gezonde fokcombinaties te vinden. Het ExpertiseCentrum Genetica Diergeneeskunde wil met de software fokkers ondersteunen een verantwoordelijk fokbeleid te voeren. “Het onderzoek binnen het Fit2Breed programma is gericht op het ontwikkelen van een platform waarin verschillende typen data zijn geïntegreerd: gezondheidsgegevens, uitslagen van klinische screeningsprogramma’s, afstammingsgegevens, resultaten van DNA-testen en genetische markers die verspreid zijn over de verzameling van alle genen,” legt dr. Hille Fieten, coördinator van het ExpertiseCentrum, uit.
“Het overkoepelende doel is dat fokkers en rasverenigingen gebruik kunnen maken van alle beschikbare data om tot een zo gezond mogelijke populatie van honden te komen. Tegelijkertijd is het mogelijk om met dit programma te selecteren op gewenste (gedrags)-eigenschappen, bijvoorbeeld in populaties van hulp- en assistentiehonden. Een andere toepassing is het gebruiken van Fit2Breed voor het begeleiden van outcross-programma’s van (kortsnuitige) honden.”
In de afgelopen vier jaar is in eerste instantie gewerkt aan het ontwikkelen van de benodigde algoritmes en import van data. Het Fit2Breed platform is er op ingericht om naast intern verzamelde data gebruik te kunnen maken van genetische en ziektedata afkomstig uit bestaande bronnen. Else den Boer is onderzoeker bij het ExpertiseCentrum Genetica Diergeneeskunde: “De data uit externe bronnen gaat voor de verwerking door een kwaliteitscontrole. Het is daardoor een volledig onafhankelijk platform, dat tegelijkertijd zorg draagt voor het verwerken van kwalitatief hoogwaardige data.”
Met Fit2Breed maakt het ExpertiseCentrum deze waardevolle data toegankelijk. Else den Boer: “De fokker krijgt inzicht in de belangrijkste gegevens van het dier, een interactieve stamboom, een breeding page met suggesties voor potentiële dekreuen en de test-mating page waar de gezondheidsrisico’s van potentiële nakomelingen van een beoogde combinatie worden getoond.”
Momenteel wordt het programma in samenwerking met een aantal partners gebruikt om de software te testen en de algoritmes en data te optimaliseren voor andere specifieke rassen en toepassingen. De pilot is onder andere gestart voor de vereniging van het Nederlandse Kooikerhondje.
Bij dit ras komt in een toegenomen frequentie de ernstige spierziekte Polymyositis voor. Dr. Peter Leegwater doet onderzoek naar deze complexe genetische aandoening. “Voor het Nederlandse Kooikerhondje is een algoritme ontwikkeld om op een verantwoorde wijze de ziekte polymyositis tegen te gaan in de populatie. Door gebruik te maken van het Fit2Breed platform, en het opvolgen van het gegenereerde advies, zal de frequentie van polymyositis bij het Nederlandse Kooikerhondje afnemen. Na slechts enkele generaties wordt het dan mogelijk om met wetenschappelijke data-analyse de impact van het beleid te evalueren.”
Het eveneens door het ExpertiseCentrum ontwikkelde diagnoseregistratiesysteem PETscan zal hierin een onmisbare schakel zijn, want hiermee worden aandoeningen en ziekten van huisdieren door dierenartspraktijken en -ziekenhuizen in heel Nederland in kaart gebracht.
“De fokanalysemethode krijgt grote belangstelling vanuit de fokkerijwereld”, vertelt Fieten enthousiast. “Fit2Breed is een uniek platform dat nog nergens ter wereld op deze manier wordt toegepast. De toepassing van het platform zal een game-changer zijn in het faciliteren van een duurzame en gezonde fokkerij van honden.”
Fit2Breed wordt ondersteund door verschillende partners, waaronder Farm Food. Dankzij hun genereuze bijdrage kan Fit2Breed als pilot uitgerold worden voor fokanalyse bij het Nederlande Kooikerhondje. Afstammingsgegevens, gezondheidsgegevens en DNA-profielen van reuen en teven kunnen zo optimaal worden gecombineerd om erfelijke ziekten bij honden te voorkomen.
Om Fit2Breed blijvend te ondersteunen heeft Farm Food inmiddels een “puppy fonds” opgericht, waarvan de opbrengsten aan Vrienden Diergeneeskunde en Fit2Breed gedoneerd zullen worden.
